Welke knutselvaardigheden moeten kleuters onder de knie hebben?

Met welke materialen moeten ze kunnen werken? En welke ‘methode’ moet daarvoor gebruikt worden. Het zijn vragen die we meerdere keren voorbij hebben horen komen van kleuterleerkrachten. Een gebrek aan sturing, kennis van hogerop en een duidelijke kleuter-knutsel-handleiding lijken het probleem te zijn. Kleuterleerkrachten proberen daarom zelf, met hun eigen kennis en ervaring, de kleuters zo goed mogelijk te begeleiden met hun knutselwerkjes. En iedereen heeft hier zo zijn of haar eigen verhaal en mening over.

Knutselen in de kleutergroep

Zo ook juf Bianca. Bij haar op school wordt er veel aandacht besteed aan knutselen in de kleuterklas. Op haar school mogen de kinderen spelenderwijs leren knutselen in hun eigen atelier. Een plek waar de kinderen tijdens de les alles mogen gebruiken en vooral ook alles vies mogen maken! Dat laatste is op lang niet alle scholen zo vanzelfsprekend. Juf Bianca vertelt: ‘Niet op alle scholen hebben ze zo’n mooi atelier als bij ons op school. Daar is op zich ook niks mis mee, wat ik wel jammer vind om te zien is dat sommige kinderen dan niet alle vrijheid krijgen om te knutselen. Ze moeten oppassen voor de tafels en de vloer. Er wordt ze opgelegd welke kwasten ze moeten gebruiken, zodat niet allemaal vies worden. En aan het einde van de les ruimt de leerkracht het meeste op.’

Vrij knutselen

Volgens juf Bianca is dat absoluut niet hoe het moet gaan. Ze hoopt dan ook dat andere scholen ook gebruik gaan maken van hun ‘Vrij knutselen en zorgvuldig opruimen’ strategie. ‘Wanneer we bijvoorbeeld gaan verven met de kinderen, mogen ze de pot met kwasten pakken. Daar zitten allerlei kwasten in, van hele grote tot kleine. Ze mogen zelf weten welke kwast ze gebruiken. Zo ontdekken ze dus ook dat het niet handig is als ze de grootste kwast kiezen voor een schildering op een klein papiertje.’  Bij juf Bianca op school staat het ‘zelf ontdekken’ tijdens het knutselen centraal. ‘Het atelier is ook echt van ‘hen’. Er ligt allerlei materiaal waarmee ze kunnen knutselen. De kinderen mogen ook zelf de verf in de bakjes doen. We hebben wel wat voorbeelden, waar de kinderen naar kunnen kijken en eventueel namaken. Maar ze zijn compleet vrij in het gebruik van materialen en het invullen van hun eigen ideeën.’ De kinderen krijgen natuurlijk wel begeleiding als het even niet lukt, maar volgens juf Bianca is dit de ideale manier om de kinderen lekker vrij te laten, hun creativiteit de vrije loop te laten en te experimenteren met materialen die ze in het atelier kunnen vinden. Juf Bianca sluit af met; ‘Bovendien voorkom je hiermee dat er 25 dezelfde werkjes in de klas komen te hangen’.

Bij vrij knutselen, hoort natuurlijk ook opruimen.

Waar sommige leerkrachten de kinderen beperken tijdens het knutselen, door ze bijvoorbeeld de juiste materialen in de hand te leggen. Gebeurt dat op de school van juf Bianca anders. Ze mogen alle materialen zelf uitkiezen. Of ze niet bang is voor de troep achteraf? ‘Nee hoor, we zijn natuurlijk bevoorrecht met een atelier, niet alle scholen hebben dat. In veel scholen wordt er ook gewoon in de klas zelf geknutseld. Maar ondanks dat moet de atelier aan het einde van de knutsel-les gewoon opgeruimd worden.’ Ook voor het opruimen heeft juf Bianca in haar klas volgens haar daar de perfecte oplossing voor, namelijk het kiesbord. ‘In de eerste weken van het schooljaar mogen de kinderen kiezen welke hoek van de klas of in dit geval het atelier ze gaan opruimen. Sowieso moeten natuurlijk alle kinderen hun eigen werkplekje opruimen. De materialen schoonmaken en terugzetten op de juiste gelabelde plekken, etcetera. Om alles wat soepeler te laten verlopen koppelen we een kleuter uit groep twee aan een kleuter uit groep één zodat de jongere kleuter een beetje aan de hand genomen wordt, en dan ruimen ze in duo’s hun plekje op.’ Juf Bianca is erg tevreden hoe het knutselen en natuurlijk ook het opruimen er bij haar in de groep aan toe gaat. De kinderen vrij knutselen, zelf de materiaalkeuze maken, maar leren ook alles netjes achter te laten door middel van samen te werken.

Kleuter-knutsel-handleiding

Een duidelijke kleuter-knutsel-handleiding zou volgens juf Bianca zeker een handig hulpmiddel zijn, zodat kleuterleerkrachten een houvast hebben. Naar aanleiding daarvan weten ze dan op welk niveau hun kleuters zouden ‘moeten’ zitten. Maar ze is er ook van overtuigd dat de manier waarop het bij haar op school gaat, door de kinderen zo veel mogelijk vrij te laten in het knutselen met lichte aansturing, de kinderen vanzelf op het juiste niveau zullen komen.

Wij zijn benieuwd! Hoe gaat het knutselen er aan toe bij jullie in de kleuterklas? Heb je een soort gelijk verhaal of doen jullie het helemaal anders? Laat het weten in de reacties!

CAB

gepubliceerd: WSK-kleuteronderwijs.nl